Alles wat je wilt weten over de rivier
De Eem; ons roeiwater van toen tot nu en in de toekomst!
Klik op kompas voor een vergroting
Zonder Eem, geen Eem
De vereniging De Eem maakt al 100 jaar dankbaar gebruik van een schitterende stroom in Nederland.
De geschiedenis van de rivier de Eem
De rivier de Eem is de enige Nederlandse rivier die van oorsprong tot monding op Nederlands grondgebied ligt. Ze is ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd toen aardlagen door gletsjers werden opgestuwd tot stuwwallen, die we nu kennen als het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug. Onder het ijs werd materiaal weggeperst waardoor een bekken werd gevormd dat vol liep toen de ijsmassa’s smolten. Dit was het IJsselmeergebied, waarop ook de Eem afwaterde.
In de Romeinse tijd (800 v. Chr. – 400 n. Chr.) ontstonden nieuwe zeegaten in de kust. De meren in het gebied groeiden aaneen en breidden zich naar het oosten uit. De Romeinen noemden dit zoetwater merencomplex het meer Flevo. Zowel het Flevomeer als de IJssel gebruikten zij als doorvaartroute.
Nederzettingen en handel
Rond het jaar 1000 ontstond Amersfoort als een nederzetting aan een doorwaadbare plaats. In de loop der jaren werd de rivier als vaarweg gebruikt voor het vervoer van allerlei goederen, zoals bier uit Amersfoort naar Amsterdam en Friesland en later ook laken en andere weefsels.
In de 14e, 15e en 16e eeuw werd in het veen rond Baarn en Soest turf gegraven. Om die te kunnen vervoeren over de Eem werden de Praamgracht en het Oude Grachtje gegraven. In 1390 werd de Drakenburgergracht eraan toegevoegd.
In de 18e eeuw werd de tabaksteelt belangrijk en de aanvoer van de daarvoor benodigde schapenmest gebeurde eveneens per schip.
Later werd de doorvoer van deze producten minder belangrijk. Alleen de kalkovens bij Baarn en een glasfabriek bij Isselt leverden nog lading. Dit was niet voldoende om de scheepvaart op hoog peil te houden. Bovendien werd de Eem steeds moeilijker bevaarbaar door verzanding.
Kanalisatie
De Eem wordt gevormd door beken die veel zand meevoeren en bij Amersfoort samenkomen. Vooral tussen Amersfoort en de eerste Melm was dit een probleem voor de scheepvaart. Goederen voor Amersfoort moesten toen bij de Grote Melm worden overgeladen om verder vervoerd te worden. In 1554 werd besloten tot uitvoering van het eerste kanalisatieplan. De omringende dorpen werden verplicht gravers te zenden om deze enorme klus te klaren. Zo werd de zogenaamde Nieuwe Eem gegraven, van de Koppelpoort tot voorbij Isselt (in de buurt van de huidige hoogspanningsmasten). In 1613 werd besloten om drie zware sluizen bij de Koppelpoort te bouwen om het zand tegen te houden.
Toch moest het gedeelte tussen Amersfoort en de eerste Melm jaarlijks worden uitgebaggerd. Ook bij de monding waren er verzandingsproblemen, die later met behulp van leidammen en verbreding werden bestreden. Ook werden in de loop der tijd diverse bochten verbeterd of afgesneden. Nog niet zo lang geleden gebeurde dat bij Eembrugge en de grote Melm.
Het jaagpad
Kwam een schip meestal wel stroomafwaarts, stroomopwaarts naar Amersfoort was een ander verhaal. Dan moest het schip meestal worden getrokken door een paard, een man, of zelfs de vrouw van de schipper. Van de monding tot de Grote Melm lag een pad aan de oostzijde van de Eem. Daar werd overgestoken (het paard op het veer), waarna men op de westoever verder trok.
Het jaagpad is in 2000 vanaf het sluisje bij Zwarte Willem weer gedeeltelijk opgeknapt en als fiets/wandelroute in gebruik genomen. Op 26 april 2008 is deze route uitgebreid met een brug naar de andere oever. Hierdoor ontstond een fietsverbinding van Soest naar Hoogland. De brug werd vernoemd naar de nabijgelegen sluis tot Malebrug.
Eem-organisaties
Maak kennis met deze organisaties die het beste voor hebben met de Eem en haar omgeving.
Eemdal-Noord mogelijk eerste aardgasvrije wijk
Uit onderzoek blijkt dat een warmtenet met warmte uit de Eem een geschikte oplossing kan zijn voor een groot deel van Baarn. De gemeente gaat de mogelijkheid van een warmtenet mogelijk verder onderzoeken samen met inwoners en andere partijen dichtbij de Eem, in Eemdal-Noord. Daarbij kijkt de gemeente naar de voorkeuren van wijkbewoners, maar ook naar eventuele andere aardgasvrije oplossingen. Een haalbare en betaalbare oplossing voor de bewoners is een belangrijk uitgangspunt.
Er is een Wijkuitvoeringsplan aardgasvrij verwarmen Eemdal-Noord opgesteld. Het wijkuitvoeringsplan is bedoeld om samen met bewoners op zoek te gaan naar een aardgasvrije warmteoplossing.