Hier vaart binnenkort de boot het beeld binnen.

Met vakantie op Terschelling kreeg ik een telefoontje van Bastiaan, onze materiaalcommissaris, met het verzoek een boot te dopen. Zoals gebruikelijk zou dat dan een naam van een watervogel zijn.
Met wat informatie over de vogels op Terschelling kwam ik uit op het baardmannetje. Ikzelf heb een baard, Bastiaan had er toen ook nog een. Ook was er eens een tv-programma over de natuur, genaamd de Baardmannetjes, gepresenteerd door Nico de Haan en Hans Dorrestijn, beiden ook met baard.
Het baardmannetje is een zangvogel en leeft in rietgebieden, zoals het Groene Strand in West Terschelling. Het gaat om een inheemse beschermde soort. In 2019 schatte men de populatie in geheel Nederland op zo’n 1750 tot 2050 broedparen. Het mannelijke exemplaar heeft een zwarte streep aan twee kanten die je eerder een bakkebaard zou noemen.

Algemeen

Het baardmannetje is een schattig rietvogeltje met hele fijne kleuren en tekening. Formaat pimpelmees, ca 15 cm lang maar dan hangend aan een rietstengel.

Herkenning

Het baardmannetje is dus een meesachtige die je in rietvelden kunt tegenkomen. Hij heeft een oranjebruine kleur (ginger), een lange staart en een blauwgrijze kop met zwarte bakkebaarden. Kom je in de buurt dan zakken ze naar beneden langs de rietstengels en worden ze stil. Ben je voorbij dan kruipen ze weer omhoog en beginnen ze weer te fluiten. Het vrouwtje mist de blauwgrijze kop en heeft in plaats van zwarte bakkebaarden wat zwarte oogschaduw…

Geluid

Het baardmannetje maakt een kenmerkend geluid “tieuw-tieuw”. Ergens las ik ook een wat meer poetische omschrijving van het geluid: “een tingelend ping-ping, dat klinkt als in de wind bungelende strookjes metaal die elkaar raken”. Luister maar eens via vogelbescherming.nl of beter nog: ga eens luisteren op de Marker Wadden of Oostvaardersplassen waar ze in groepjes in het riet te vinden zijn.

Broeden

Broedt van eind maart tot en met april en heeft 2 a 3 legsels van zo’n 7 eieren. Het broeden duurt 2 weken en 2 weken nadat ze uit het ei gekomen zijn vliegen ze uit.

Leefgebied

Altijd te vinden in rietvelden in moerassige gebieden. Veel te zien op de Marker Wadden, Naardermeer en Oostvaardersplassen.

Trekvogel?

Meestal niet, de meeste baardmannetjes overwinteren in Nederland.

Voedsel

Het baardmannetje eet insectjes in de zomer en zaadjes van het riet en rietgras in de winter.

Bijnaam?

Het baardmannetje heet in het Engels vreemd genoeg Bearded Tit (???) en in het Spaans Bigotudo, wat “de zwaar besnorde” betekent. In het Italiaans Bassetino, wat vrij vertaald “bakkebaardje” betekent. De Russen hebben het over Goesarik , oftewel “kleine huzaar”. Rietmees of Baardmees wordt ook wel gebruikt in Nederland.
Baardmannetjes vind je trouwens ook in het gelijknamige tv programma, featuring vogelliefhebbers Nico de Haan en Hans Dorrestijn; droogkomisch duo dat oprecht houdt van vogels – een aanrader om eens terug te kijken.

Foto vogel: Luuk Vermeer via Saxifraga. Foto ‘roeiboot’: Sabine Joosten; Tekst doop: Joop F.; Tekst vogel: Fred Heil