Hier vaart binnenkort de boot het beeld binnen.

Algemeen

De wetenschappelijke naam staat letterlijk voor “hol-duiker”, waarschijnlijk omdat z’n nestje een holletje is. Het kleinste vogeltje uit onze (boten)lijst, maar met de meeste bijnamen; daarover verderop meer. Slechts ca 9 cm lang, behoorlijk onzichtbaar maar toch één van de talrijkste broedvogels in ons land.

Herkenning

De winterkoning is een muizig klein maar parmantig vogeltje dat onopvallend door heggen en struiken heen hipt maar een hele heldere zang laat horen. Als je hem in het vizier krijgt, zie je dat hij een wipstaartje heeft.

Geluid

Ongelooflijk luid gezang voor zo’n klein vogeltje met trillers erdoor. Melodieus ook nog, behalve wanneer er gevaar dreigt dan hoor je een hard “trrrrrrrr”. Luister maar eens via vogelbescherming.nl.

Broeden

Algemene broedvogel in Nederland. Een meester in het onzichtbaar houden van z’n nestholletje. Broed in heggen of dichte klimop. Vliegt eerst heel sneaky ergens de heg in en hipt dan onzichtbaar naar het nestje. Broedt ca 6 eitjes uit in 2 weken. Na een week of 3 vliegen de jongen uit, maar proberen ze nog wel van pa en ma wat eten te krijgen. Waarom moeilijk doen als t makkelijk kan nietwaar?

Leefgebied

Komt in ons hele land voor. Waar dicht struikgewas en heggen zijn is de winterkoning.

Trekvogel?

De winterkoninkjes uit Scandinavië zakken af naar onze streken in de winter, want ondanks zijn naam kan de winterkoning niet tegen strenge winters.

Voedsel

Met hun kleine spitse snaveltje eten ze alles wat in tuinen leeft en mini is; insectjes, rupsjes, spinnetjes, larfjes en zaadjes.

(Bij)naam

Heeft u even?
De winterkoning komt aan z’n naam door een Griekse sage. De vogels zouden diegene tot koning kiezen die het hoogste kon vliegen. Hoewel het er naar uitzag dat de arend dit zou winnen, had het winterkoninkje – zoals we hem graag noemen – zich ongemerkt op de rug van de grote vogel genesteld en was hij, toen de arend hoog genoeg dacht te zijn, daar bovenuit gevlogen, zodat het kleinste vogeltje koning moest worden. Vele vogels namen daar geen genoegen mee en ze vonden nu dat een koning ook het diepst in de aarde moest kunnen komen. Het winterkoninkje dook in een muizenhol en bleek hiermee opnieuw te hebben gewonnen. Nu werd een uil bij het muizengat geposteerd om het winterkoninkje te beletten er eventueel ‘s nachts uit te komen. De uil viel echter in slaap, het winterkoninkje vloog weg en werd vervolgens tot koning uitgeroepen. ‘Dit muisje had nog wel een staartje’ voor de uil. Hij werd door andere zangvogels uitgejouwd, durfde zich overdag niet meer te vertonen en gaat sindsdien alleen ‘s nachts op jacht. Maar ook het winterkoninkje bleef op zijn hoede en sluipt sindsdien verdekt door dicht kreupelhout.
Bijnamen heeft het winterkoninkje te over. Wat dacht u van het Franse Oeil de boeuf – osseoog – want hij is net zo groot en net zo bruin. Of het Spaanse Castañita – kleine kastanje? De Vlamingen zeggen wel Poverke – zielig klein manneke. De Friezen zeggen wel Duumpke en in Twente heet ie ook wel Tietertje. Klein Duimpje, Muisje, Heggekruipertje of Wipstaartje zijn nog maar een paar voorbeelden van al zijn bijnamen. Voel u vrij om er nog zelf 1 bij te verzinnen (-:

Foto vogel: Naturelady via Pixabay.com. Foto ‘roeiboot’: Sabine Joosten. Tekst: Fred Heil